Sunday, October 30, 2011

თანამედროვე კომუნისტური ქვეყნები

საბჭოთა კავშირის არსებობის წლებში (1922-91) კომუნისტური ქვეყნები მოიცავდა აღმოსავლეთ ევროპის, აზიისა და აფრიკის ტერიტორიებს. XX საუკუნეში სოციალისტური ბანაკის შემადგენლობა ასეთი იყო: აღმ.გერმანია, ალბანეთი, ჩეხოსლოვაკია, უნგრეთი, ბულგარეთი, პოლონეთი, რუმინეთი,  ავღანეთი, კამბოჯა, მონღოლეთი, სამხრეთ იემენი, ანგოლა, ბენინი, ეთიოპია, კონგო, მოზამბიკი, სომალი, საბჭოთა კავშირი და იუგოსლვაია.
თანამედროვე მსოფლიოში კომუნისტური ქვეყნების მხოლოდ 5 ეგზემპლიარია შემორჩენილი. ესენია:

1. ჩინეთი
- 1949 წელს ჩინეთს სათავეში ჩაუდგა მაო ძედუნი, რომელმაც გამოაცხადა ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა. ქვეყნის მართველი ძალა გახდა კომუნისტური პარტია. ამ პერიოდიდან მოყოლებული ჩინეთი რჩება კომუნისტურ ქვეყნად, მიუხედავად გატარებული ეკონომიკური რეფორმებისა. ჩინეთს "წითელ ჩინეთსაც" უწოდებენ.


2. კუბა
- 1959 წლის რევოლუციის შედეგად კუბის ხელისუფლების სათავეში ფიდელ კასტრო მოვიდა. 1961 წლისათვის კუბა მთლიანად კომუნისტური ქვეყანა გახდა და დაამყარა მჭიდრო კავშირები საბჭოთა კავშირთან.


3. ლაოსი     
- ლაოსი (ოფიციალურად ლაო-ს სახალხო დემოკრატიული რესპუბლიკა) კომუნისტური ქვეყანა გახდა 1975 წელს ვიეტნამისა და საბჭოთა კავშირის მხარდაჭერით მომხდარი რევოლუციის შედეგად.                



4. ჩრდილოეთი კორეა
- კორეა, რომელიც იაპონიის მიერ იყო დაპყრობილი II მსოფლიო ომის დროს,  ომის შემდეგ გაიყო აშშ-ს სამხრეთად და საბჭოთა კავშირის ჩრდილოეთ კორეად. მიუხედავად საბჭოთა მართველობისა 1945 წლიდან, ჩრდილოეთ კორეა 1948 წლამდე არ გამხდარა კომუნისტური ქვეყანა.

5. ვიეტნამი
- პირველი ინდოჩინური ომის შემდეგ ვიეტნამი გაიყო ორად 1954 წელს. ჩრდილოეთ ვიეტნამი იყო კომუნისტური და მხარდაჭერილი საბჭოთა კავშირის მიერ, ხოლო სამხრეთი იყო დემოკრატიული და მხარდაჭერილი აშშ-ს მიერ. ომის შედეგად, რომელიც ორი ათეული წელი გაგრძელდა, ვიეტნამი გაერთიანდა 1976 წელს და გახდა კომუნისტური ქვეყანა.


ქვეყნები რამოდენიმე დედაქალაქით

თელ-ავივი (ისრაელი)
მსოფლიოში 12 ქვეყანაა, რომელთაც სხვადასხვა მიზეზით ერთზე მეტი დედაქალაქი გააჩნიათ. ამის მიზეზი ძირითადად აღმასრულებელი, საკანონმდებლო და სასამართლო ხელისუფლების განაწილებაა ორ ან მეტ ქალაქზე. ასეთი ქვეყნების რიცხვს მიეკუთვნება:
              
                       





  1. ბენინი - ოფიციალური დედაქალაქია პორტო-ნოვო, თუმცა მთავრობა იმყოფება კოტონუში, რომელიც ითვლება ქვეყნის ფინანსურ დედაქალაქად. კოტონუ ბენინის უდიდესი ქალაქია.
  2. ბოლივია - აღმასრულებელი ხელისუფლება იმყოფება ლა-პასში, ხოლო საკანონმდებლო და სასამართლო ხელისუფლება - სუკრეში.
  3. კოტ-დ'იუარი - 1983 წელს პრეზიდენტმა ფელიქს უფუე-ბუანიმ დედაქალაქი აბიჯანიდან თავის მშობლიურ ქალაქ იამასუკროში გადაიტანა. იამასუკრო ოფიციალური დედაქალაქი გახდა, თუმცა სამთავრობო უწყებები და საელჩოები აბიჯანში დარჩა.
  4. ისრაელი - 1950 წელს ისრაელმა დედაქალაქად იერუსალიმი გამოაცხადა, თუმცა ყველა ქვეყნის (მათ შორის აშშ-ს) საელჩო განთავსებულია თელ-ავივში, რომელიც ქვეყნის დედაქალაქი იყო 1948-50 წლებში.
  5. მალაიზია - ოფიციალურ დედაქალაქ კუალა ლუმპურიდან მალაიზიამ ადმინისტრაციული უწყებები გადაიტანა პუტრაჯაიაში. ის მდებარეობს კუალა ლუმპურის სამხრეთით 25 კმ-ში და წარმოადგენს მის სუბურბანულ ზონას. პუტრაჯაია არის მალაიზიის მაღალი ტექნოლოგიების კომპლექსი. 
  6. მიანმა - 2005 წლის 6 ნოემბერს მთავრობამ გამოსცა ბრძანება დედაქალაქის რანგონიდან ნაიპიტაუში (მდებარეობს რანგონიდან 200 მილით ჩრდილოეთში) დაუყოვნებლივ გადატანასთან დაკავშირებით. ცვლილების დრო დაკავშირებული იყო ასტროლოგიურ რეკომედაციებთან:) დღეისათვის ორივე ეს ქალაქი დედაქალაქის სტატუსს ატარებს. 
  7. ნიდერლანდები - ოფიციალური დედაქალაქი ამსტერდამია (დე-იურე), თუმცა მთავრობისა და მონარქიის რეზიდენცია ჰააგაშია (დე-ფაქტო).
  8. ნიგერია - 1991 წლის 2 დეკემბერს დედაქალაქი ოფიციალურად გადაიტანეს ლაგოსიდან აბუჯაში, თუმცა ზოგიერთი სამთავრობო უწყება რჩება ლაგოსში. 
  9. სამხრეთ აფრიკა - გამორჩეულია სამი დედაქალაქით. პრეტორია არის ადმინისტრაციული დედაქალაქი, კეიპტაუნი - საკანონმდებლო, ბლუმფონტეინი (დან."ყვავილების ფანტანი") - სასამართლო.
  10. შრი-ლანკა - ოფიციალური დედაქალაქია კოლომბო, თუმცა ადმინისტრაციულ დედაქალაქად გამოცხადებულია კოლომბოს სუბურბანულ ზონაში მდებარე ქალაქი შრი-ჯაიავარდენეპურა-კოტე, ასევე ცნობილი როგორც კოტე:)  
  11. სვაზილენდი - მბაბანე ითვლება ადმინისტრაციულ დედაქალაქად, ხოლო ლობამბა - სამეფო და საკანონმდებლო დედაქალად. 
  12. ტანზანია - ოფიციალურ დედაქალაქად დოდომაა გამოცხადებული, თუმცა დე-ფაქტო დედაქალაქად დარ-ეს-სალაამი რჩება.

Saturday, October 29, 2011

"დაკარგული ქვეყნები"

ქვეყნების გაერთიანების, დაშლის ან სახელის შეცვლის გამო დღეისათვის უამრავი ქვეყნის სახელწოდება დაიკარგა. ქვემოთ მოცემულ სიაში ამომწურავად არაა ეს ქვეყნები ჩამოთვლილი, მაგრამ თითქმის ყველა ცნობილი "დაკარგული" ქვეყანაა ნახსენები.



  • აბისინია - ეთიოპიის ძველი სახელწოდება, რომელიც XX საუკუნეში შეიცვალა
  • ავსტრო-უნგრეთი - მონარქია (ასევე მოიხსენიებენ როგორც ავსტრო-უნგრეთის იმპერიას), შეიქმნა 1867 წელს. ავსტიისა და უნგრეთის გარდა მოიცავდა ასევე ჩეხეთს, პოლონეთს, იტალიას, რუმინეთსა და ბალკანეთის ნახევარკუნძულს. იმპერია დაიშალა I მსოფლიო ომის შემდეგ.
  • ბასუტოლენდი - ლესოტოს სახელწოდება 1966 წლამდე.
  • ბენგალი - დამოუკიდებელი სამეფო 1338-1539 წლებში. დღეს ბანგლადეშისა და ინდოეთის ნაწილს წარმოადგენს.
  • ბირმა - ბირმას ოფიციალურად შეეცვალა სახელი 1989 წელს და ეწოდა მიანმა, მაგრამ ბევრი ქვეყანა დღესაც არ აღიარებს ახალ სახელს (მათ შორის აშშ).
  • კატალონია - ესპანეთის ეს ავტონომიური რეგიონი დამოუკიდებელი იყო 1932-34 და 1936-39 წლებში ფრანკოს მართველობის დროს.
  • ცეილონი - 1972 წლიდან შრი-ლანკა ეწოდება.
  • ჩამპა - მდებარეობდა სამხრეთ და ცენტრალურ ვიეტნამში VII საუკუნიდან 1832 წლამდე.
  • კორსიკა - ხმელთაშუაზღვის ეს კუნძული ისტორიის მანძილზე იმართებოდა სხვადასხვა ერების მიერ, მაგრამ თუმცა ქონდა დამოუკიდებლობის მოკლე პერიოდებიც. დღეს კორსიკა საფრანგეთის შემადგენლობაშია.
  • ჩეხოსლოვაკია - ეს ქვეყანა მშვიდობიანად გაიყო ჩეხეთად და სლოვაკეთად 1993 წელს.
  • აღმოსავლეთ და დასავლეთ გერმანია - გაერთიანდა 1989 წელს.
  • აღმოსავლეთ პაკისტანი - პაკისტანის ეს პროვინცია 1947-71 წლებში გახდა ბანგლადეში.

მუსულმანთა დემოგრაფიული პერსპექტივები ევროპასა და აშშ-ში

თუკი საიმიგრაციო პოლიტიკაში არსებითი ცვლილებები არ მოხდება, 2030 წლისთვის  ევროპელების დაახლოებით 8% (საერთო ჯამში 58.2 მილიონი) ისლამის მიმდევარი იქნება. დღეს მათი რაოდენობა 4%-ია (44.1 მილიონი). მუსულმანური მოსახლეობის ზრდის ტემპი წინა წლებთან შედარებით მცირდება და სულ უფრო უტოლდება არა მუსულმანების ზრდის ტემპს. დღეს ევროპაში მუსულმანი ქალი საშუალოდ 2.2 ბავშვს აჩენს (არა მუსულმანი – 1.5), 2030 წლისთვის კი ეს მაჩვენებლები ევროპელ მუსულმანებში იქნება 2, ევროპელებში კი საშუალოდ 1.6 ბავშვი. მოსახლეობის კლების კიდევ ერთი მიზეზი ევროპის მუსულმანური მოსახლეობის ასაკობრივი სტრუქტურის ცვლილებაა. 2010 წელს ევროპაში მუსულმანთა 26%-ის ასაკობრივი კატეგორია 15-დან 29-წლამდე იყო, 2030 წლისთვის ეს მაჩვენებელი 21%-მდე დაეცემა.

   20 წლის შემდეგ ევროპელი მუსულმანების უმრავლესობა კვლავ აღმოსავლეთ-ევროპაში, ყოფილ ბალკანეთსა და რუსეთში იცხოვრებს. რუსეთი 2030 წლისთვისაც ის ევროპული ქვეყანა იქნება, რომელსაც ყველაზე დიდი მუსულმანური მოსახლეობა ეყოლება. ამერიკელი მკვლევარების აზრით, ყველაზე დიდი მატება მოსალოდნელია დასავლეთ და ჩრდილო-ევროპულ ქვეყნებში.
   ცალკეულ ჩრდილო და დასავლეთ-ევროპულ ქვეყნებში არსებითი ცვლილებები მოხდება. დასავლეთ-ევროპაში (კვლევის თანახმად ამ ჯგუფში საფრანგეთი, გერმანია და ჰოლანდია შედის) მუსულმანური მოსახლეობის რაოდენობა 11.3 მილიონიდან 16.4 მილიონამდე გაიზრდება, პროცენტულ მაჩვენებლებში – 6%-დან 8%-მდე. ამერიკელი მკვლევარები ცალკეული ქვეყნების მონაცემებსაც აქვეყნებენ: საფრანგეთში 2030 წლისთვის 6.9 მილიონი მუსულმანი იცხოვრებს, მაშინ როდესაც 2010 წელს მათი რიცხვი 4.7 მილიონს აღწევდა. მუსულმანური მოსახლეობა გერმანიაში 4.1-მილიონიდან 5.5-მილიონამდე გაიზრდება. მართალია ზოგადად იტალიაში, ესპანეთში, შვედეთში, ბელგიასა და ავსტრიაში ნაკლები მუსულმანი ცხოვრობს, მაგრამ კვლევის შედეგების თანახმად მათი წილი უახლოეს მომავალში განსაკუთრებულად გაიზრდება.



Friday, October 28, 2011

მოსახლეობის რაოდენობა 2100 წლისათვის

   2011 წლის მაისში გაეროს მოსახლეობის კვლევის განყოფილებამ გამოაქვეყნა მოხსენება მსოფლიო მოსახლეობის ზრდის პერსპექტივასთან დაკავშირებით 2100 წლისათვის. მონაცემები ეხება როგორც მთლიანად ჩვენს პლანეტას, ასევე ცალკეულ ქვეყნებს. გაეროს ექსპერტების ვარაუდით მსოფლიო მოსახლეობა საუკუნის ბოლოს 10.1 მილიარდი ადამიანი იქნება (თუ ფერტილურობა მოსალოდნელ დონეს გადაჭარბებს შესაძლებელია მოსახლეობის რიცხვი 15.8 მილიარდიც გახდეს).
   2100 წლის მოსალოდნელი მდგომარეობა:
  1. ინდოეთი - 1,550,899,000
  2. ჩინეთი - 941,042,000
  3. ნიგერია - 729,885,000
  4. აშშ - 478,026,000
  5. ტანზანია - 316,338,000
  6. პაკისტანი - 261,271,000
  7. ინდონეზია - 254,178,000
  8. კონგო - 212,113,000  
  9. ფილიპინები - 177,803,000
  10. ბრაზილია - 177,349,000
  11. უგანდა - 171,190,000
  12. კენია - 160,009,000
  13. ბანგლადეში - 157,134,000
  14. ეთიოპია - 150,140,000
  15. ერაყი - 145,276,000
  16. ზამბია - 140,348,000
  17. ნიგერი - 139,209,000
  18. მალავი - 129,502,000
  19. სუდანი - 127,621,000
  20. მექსიკა - 127,081,000 
   გაეროს კვლევებიდან ჩანს, რომ ჩვენი პლანეტა XXII საუკუნეს აფრიკელების საკმაოდ გაზრდილი რაოდენობით შეხვდება. მოსახლეობის რაოდენობით აფრიკის ლიდერი ქვეყანა - ნიგერია ამ პერიოდისათვის აშშ-ს თითქმის 250 მილიონი ნიგერიელით ჩამოიტოვებს:) ლიდერი ქვეყანა გახდება ინდოეთი.
   2100 წლისათვის პირველ ოცეულში აფრიკის 10 სახელმწიფო იქნება,მაშინ როცა 2010 წელს ამ ოცეულში მხოლოდ 5 სახელმწიფო შედის. ოცეულიდან ამოვარდება რუსეთი, გერმანია, იაპონია, ირანი, თურ
ქეთ და ეგვიპტე.
მსოფლიო მოსახლეობის რუკა (2010 წელი)



მსოფლიო სოფელი რომ იყოს...

მსოფლიო მხოლოდ სოფელი რომ იყოს, ყოველი 100 ადამიანიდან:
- 61 სოფლელი იქნებოდა აზიელი (მათ შორის 20 ჩინელი და 17 ინდოელი), აფრიკელი იქნებოდა 14, ევროპელი - 11, ლათინური და სამხრეთ ამერიკელი 9, ჩრდ.ამერიკელი -5, ავსტრალიიდან, ოკენანეთიდან და ანტარქტიდიდან არცერთი სოფლელი არ იქნებოდა.
- 18 სოფლელი იქნებოდა წერა-კითხვის უცოდინარი, მაგრამ 33 სოფლელს ექნებოდა მობილური ტელეფონი და 16 იქნებოდა ინტერნეტში ჩართული.

- 27 სოფლელი იქნებოდა 15 წლამდე ასაკის და მხოლოდ 7 იქნებოდა 64 წელს გადაცილებული.
- ქალებისა და კაცების რაოდენობა თანაბარი იქნებოდა.
- 18 სოფლელი ივლიდა ავტომობილით.
- 33 სოფლელი იქნებოდა ქრისტიანი, 20 იქნებოდა მუსლიმანი, ინდუსი - 13, ბუდისტი - 6, ათეისტი - 2, არარელიგიური - 12, დარჩენილი 14 სოფლელი კი სხვადასხვა რელიგიის წარმომადგენელი.
- 30 სოფლელი იქნებოდა დაუსაქმებელი, ხოლო დასაქმებული 70 სოფლელიდან: 28 იქნებოდა სოფლის მეურნეობაში დასაქმებული, 14 იქნებოდა მრეწველობაში, დარჩენილი 28 კი - მომსახურების სფეროში. 53 სოფლელი დღეში 2 დოლარზე ნაკლებით იარსებებდა.
- 1 სოფლელს ექნებოდა შიდსი, 26 იქნებოდა მწეველი, 14 მსუქანი.



ჩერქეზები ისრაელში


 „კავკასია,ჩემო სამშობლოვ, მე შენ არასოდეს დაგივიწყებ!“ - ჩერქეზული გამოთქმა -

ჩერქეზები ანუ ადიღეელები ისტორიულად ცხოვრობდნენ ჩრდილო-დასავლეთ კავკასიაში, შავი ზღვის სანაპირო ტერიტორიაზე, სანამ აქ მოვიდოდა რუსეთის ცარისტული იმპერია და შეავიწროვებდა მკვიდრ ხალხებს. „ჩერქეზები“ წარმოადგენს 12 სხვადასხვა ტომისსაერთო სახელწოდებას. ჩერქეზების დროშაზე გამოსახული 12 ვარსკვლავი სწორედ შემადგენელი ტომების რაოდენობას გამოსახავს.
რუსეთის კავკასიური ომების შემდეგ (1817-1864წწ),XIX საუკუნის 70-იან წლებში ჩერქეზებმა საკუთარი მიწა დატოვეს დაგადასახლდნენ ერთმორწმუნე ოსამლეთის იმპერიაში, ბალკანეთის გავლით ისინი მოხვდნენ ანატოლიაში. ოსმალებმა მიზანმიმართული პოლიტიკის შედეგად მოახდინა ამ ხალხის დასახლება თავის მფლობელობაში შემავალ სხვადასხვატერიტორიებზე.შეიძლება ითქვასიგივე პრინციპით, როგორც რუსეთისიმპერია ან საბჭოთა კავშირი ასახლებდა საქართველოში სხვადასხვა ეთნოსებს. მათი ერთად კონსოლიდირება არ აწყობდა იმპერიას და გადაწყვიტა მათი დაყოფა. ამ პერიოდში ახლო-აღმოსავლეთის მიწები ოსმალების მიერ იყო დაპყრობილი და ჩერქეზების გარკვეული ნაწილი სირიისა და ლიბანის გავლითპალესტინის უკიდურეს ჩრდილოეთშიც, - გალილეაშიც მოხვდნენ. დღეს აქ ისრაელის სახელმწიფო მდებარეობს და მუჰაჯირიჩერქეზების შთამომავლები ისრაელის ებრაულ და არაბულ მოსახლეობასთან ერთად ქმნიან საკმაოდ წარმატებულმულტიკულტურულ საზოგადოებას, მათ ერთმანეთთან ინტეგრაცია არ გასჭირვებიათ. პირველი ალიას დროს რუსეთის ებრაელები ჩერქეზული სოფლების მიმდებარე ტერიტორიებზე დასხლდნენ. მათი კომუნიკაცია რუსული ენის ცოდნამ გაამარტივა და დღემდე შესანიშნავი ურთიერთობას ინარჩუნებენ მეზობელ ებრაულ და ასევე, არაბულ მოსახლეობასთან. ჩერქეზი ბავშვები დაწყებით სკოლებში ეუფლებიან ებრაულ, არაბულ და ინგლისურ ენებს და ამავე დროს არ ივიწყებენ მშობლიურენას.დღეისათვის ისინი ისრაელის სრულუფლებიან მოქალაქეებად ითვლებიან და ჩერქეზი ახალგაზრდები ისრაელის ჯარშიც მსახურობენ ქვეყნის დანარჩენი მოსახლეობის მსგავსად. ებრაელებსა და არაბებს შორის არსებულ შეიარაღებულ კონფლიქტში ჩერქეზებსმონაწილეობა არ მიუღიათ. მათი აზრით, ეს იყო სემიტ ძმებს შორის დაპირისპირება და კავკასიელებიამ პროცესში არ უნდა ჩართულიყვნენ, მიუხედავად მათი მუსლიმანურიაღმსარებლობისა. ეს ფაქტი  ისრაელის ეთნოპოლიტიკურ მეხსიერებაში დადებითად აისახა.