კოპტები

კოპტების დროშა (შექმნა:2005 წ)

   კოპტები არიან ეგვიპტის მკვიდრი ქრისტიანები, უდიდესი ეთნო-რელიგიური ჯგუფი. ეგვიპტეში ქრისტიანობა მთავარი რელიგია იყო რომაელების პერიოდში (IV-VI ს), სანამ ეგვიპტეს მუსლიმები დაიპყრობდნენ და დღესაც რჩება ქრისტიანობა მოსახლეობის უმცირესობისათვის უმთავრეს რელიგიად.
   კოპტებმა ეგვიპტეში შექმნეს ყველაზე დიდი ქრისტიანული თემი ახლო აღმოსავლეთში და შეადგენენ მთლიანი მოსახლეობის დაახლოებით 10 %-ს (2011 წლის მონაცემებით ეგვიპტის მოსახლეობა შეადგენს 76 მილიონს). კოპტების ძირითადი ნაწილი ალექსანდრიის კოპტური მართმადიდებლური ეკლესიის ერთგული რჩება, ხოლო დანარჩენი ნაწილი (დაახ. 800 ათასი) გაყოფილია კოპტურ კათოლიკურ დაპროტესტანტულ ეკლესიებად.
  ქრისტიანი კოპტები ეგვიპტის ხელისუფლებაშიც იყვნენ წარმოდგენილი. მაგალითად, გაეროს ყოფილი გენერალური მდივანი, მანამდე ეგვიპტის საგარეო საქმეთა მინისტრი, ბუტროს ბუტროს გალი ქრისტიანი კოპტია. ეგვიპტის ყოფილი პრეზიდენტი მუბარაქი იყენებდა თავის კონსტიტუციურ უფლებას დაენიშნა პარლამენტის წევრებად კოპტები, რათა ფორმალურად გაეზარდა იქ ქრისტიანთა წარმომადგენლობა. კულტურის სფეროში, ხელოვნებაში, ბიზნესში ადგილობრივ ქრისტიანთა როლი მათ რაოდენობრივ წილთან შედარებით ბევრად უფრო მაღალია [რევაზ გაჩეჩილაძე, ახლო აღმოსავლეთი, 2011]

  ეგვიპტეში ისლამის პოლიტიკური უპირატესობის განმტკიცებას თან სდევდა დემოგრაფიული შედეგი: ქრისტიანი კოპტები გრძნობდნენ თავიანთ "უადგილობას" ისლამურ სახელმწიფოში და ამას მიგრაციული ქცევით პასუხობდნენ. ისინი წავიდნენ (და ეს პროცესი დღესაც გრძელდება) ძირითადად ამერიკის ქვეყნებში, ავსტრალიასა და ევროპაში. ემიგრაციის გამო აღმოსავლურ-ორთოდოქსული კოპტური ეკლესია სისტემატურად კარგავს მრევლს. თუ 1975 წელს ჩრდილოეთ ამერიკაში კოპტურ საარქიეპისკოპოსოს სულ 14 მღვდელი ჰყავდა, 2000 წელს -145.

კოპტების რაოდენობა სხვადასხვა ქვეყნებში:

კოპტური დიასპორების რუკა

• ეგვიპტე - 5-7 მილიონი
• სუდანი - 500 ათასი
• აშშ - 0,2-1 მილიონი
• კანადა - 200 ათასი
• ავსტრალია - 750 ათასი 

This post is not completed yet...

თალიბანის მიერ შემოღებული აკრძალვები ავღანეთში

1996-2001 წლებში თითქმის მთელ ავღანეთს სუნიტური ფუნდამენტალისტური თალიბანის მოძრაობა მართავდა. თალიბების სათავეში მოსვლის შემდეგ ქვეყანაში სავალდებულო 16 მითითება გამოცხადდა:

1. ქალებს ეკრძალებათ შილიფად ჩაცმა;
2. ქალებს თანმხლები ნათესავი მამაკაცის გარეშე ეკრძალებათ ტრანსპორტში ასვლა;
3. იკრძალება წვერის გაპარსვა – ყველა კაცს წვერი მუშტის სიგრძეზე უნდა ჰქონდეს;
4. ლოცვისთვის გამოყოფილი საათების დროს ტრანსპორტით გადაადგილება იკრძალება;
5. იკრძალება მტრედების მოშენება და ფრინველთა პაექრობის მოწყობა;
6. იკრძალება ნარკოტიკების მოხმარება;
7. იკრძალება ფრანით გართობა;
8. იკრძალება სურათები და პლაკატები;
9. იკრძალება აზარტული თამაშები;
10. იკრძალება ევროპული ვარცხნილობა (გრძელთმიან მამაკაცს დააკავებენ და „წესრიგის დამყარებისა და ცოდვათა დაძლევის სამინისტროს“ გადასცემენ, სადაც გაკრეჭენ. გაკრეჭვის ხარჯებს თავად დაკავებული დაფარავს);
11. იკრძალება პროცენტის აღება ვალად გაცემულ თანხაზე;
12. იკრძალება მდინარის პირას მდინარის წყალში რეცხვა;
13. იკრძალება მუსიკა და ცეკვა ქორწილებსა და ნიშნობებში;
14. იკრძალება დოლზე დაკვრა;
15. მკერავებს ეკრძალებათ ალის ტანსაცმლის კერვა;
16. იკრძალება მკითხაობა.

"ბალფურის დეკლარაცია"

ბალფურის დეკლარაცია — 1917 წლის 2 ნოემბერს გამოქვეყნებული დოკუმენტი, რომლის მიხედვითაც ბრიტანეთის იმპერია მხარს უჭერდა ისრაელის მიწაზე (პალესტინაში) „ებრაელი ხალხისათვის ეროვნული კერის“ ჩამოყალიბებას.
პალესტინაში ებრაელთა ლეგალურად დასახლების უფლებაზე 1917 წლიდან დაიწყო მოლაპარაკება დიდი ბრიტანეთის მთავრობასა და სიონისტურ ფედერაციას შორის, რომელსაც ძალიან აქტიურად წარმოადგენდა ამ ფედერაციის პრეზიდენტი, შემდგომში ისრაელის სახელმწიფო პირველი პრეზიდენტი ხაიმ ვაიცმანი. 1917 წლის 2 ნოემბერს, დიდი ბრიტანეტის მთავრობის სახელით, საგარეო საქმეთა მინისტრმა ლორდმა ბალფურმა სიონისტური ფედერაციისათვის გასაცნობი საბოლოოდ შეთანხმებული ტექსტი გაუგზავნა ცნობილი ბანკირების, როტშილდების ბრიტანული შტოს წარმომადგენელს, ლორდ როტშილდს.


დეკლარაციის ტექსტი:

„ძვირფასო ლორდო როტშილდ, ჩემთვის დიდი სიამოვნებაა, მისი უდიდებულესობის მთავრობის სახელით გადმოგცეთ ებრაელთა სიონისტური მისწრაფებისადმი თანაგრძნობის შემდეგი დეკლარაცია, რომელიც წარედგინა და დამტკიცდა კაბინეტის მიერ: „მისი უდიდებულსობის მთავრობა კეთილგანწყობით უყურებს პალესტინაში ებრაელი ხალხისათვის ეროვნული კრების დაფუძნებას და გამოიყენებს მთელ თავის ძალისხმევას, რათა გააადვილოს ამ მიზნის მიღწევა, იმის ნათელი გაგებით, რომ არაფერი გაკეთდება ისეთი, რამაც შეიძლება ზიანი მიაყენოს პალესტინაში არსებული არაებრაული თემების სამოქალაქო და რელიგიურ უფლებებს, ანდა იმ უფლებებსა და პოლიტიკურ სტატუსს, რომლითაც ებრაელები სარგებლობენ რომელიმე სხვა ქვეყანაში“. მადლობელი დაგრჩებით, თუკი გააცნობთ ამ დეკლარაციას სიონისტურ ფედერაციას.“

მუსლიმანთა დემოგრაფიული პერსპექტივები

საკმაოდ ავტორიტეტული ამერიკული კვლევითი ორგანიზაციის PewResearch centre-ის მიერ გამოქვეყნებულ მასალებზე დაყრდნობით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ მუსლიმანთა რიცხვი მომდევნო ოცი წლის განმავლობაში 35%-ით გაიზრდება და 2030 წლისთვის მათი რიცხვი 2.2 მილიარდს მიაღწევს (2010 წლისთვის შეადგენენ 1.6 მლრდ-ს).

მუსლიმანთა ხვედრითი წილი მსოფლიო მოსახლეობაში

   თუ მუსულმანთა ზრდის ტემპი დღევანდელი ტენდენციებით გაგრძელდა 2030 წელს მსოფლიოს მოსალოდნელი 8.3 მილიარდი მოსახლის 26.4 % მუსლიმანი იქნება. მართალია მათი რიცხვი 2030 წლამდე გაიზრდება, მაგრამ მუსლიმანი მოსახლეობის ზრდა 1990-2010 წლების ტემპებთან შედარებით დაბალი იქნება.
   წინა პერიოდთან შედარებით ზრდის ტემპების შემცირება გამოწვეული იქნება შემდეგი მიზეზებით : ქალებისა და გოგონებისათვის  განათლების დონის გაზრდითა და ქალაქებში მიგრაციით, რაც მოქმედებს შობადობის კოეფიციენტის შემცირებაზე.

სუდანის "დარფურის" კონფლიქტი

კონფლიქტის დაწყებიდან 2.7 მილიონი ადამიანი დარჩა უსახლ-კაროდ, ხოლო 300,000 ადამიანი გარდაიცვალა(გაეროს მონაცემები)


როგორ დაიწყო კონფლიქტი?


კონფლიქტი დაიწყო (განახლდა) 2003 წლის თებერვალში, მას შემდეგ რაც "სუდანის გათავისუფლების არმიამ (SLA)" და "სამართლიანობისა და თანასწორობის მოძრაობამ (JEM)" დაიწყო შეიარაღებული შეტევები მთავრობის წინააღმდეგ. ისინი მთავრობას ადანაშაულებდნენ სუდანის შავ-აფრიკელ მოსახლეობაზე ზეწოლას და სუდანელი არაბების მხარდაჭერას.
კონფლიქტის ერთ მხარეს დგას სუდანის სამხედრო,პოლიცია და ჯანჯავედის არმია ( სუდანის არაბული მოსახლეობიდან დაკომპლექტებული არმია, რომელსაც ფარულ მხარდაჭერას უწევს სუდანის მთავრობა, რათა სამხრეთ სუდანის ტერიტორია გაწმინდონ შავი აფრიკელებისაგან),  ხოლო მეორე მხარეს წარმოადგენენ - აჯანყებული ჯგუფები.
   სამხრეთ სუდანში არის შავი მოსახელობა, რომელთაც სწამთ ნილოტურ-ორომოის წარმართობის, პროტესტანტობის და ისლამის. ჩრდილო სუდანში ცხოვრობენ მისრითის არაბები და ზანგები, ჩვეულებრივ არაბებზე შავები. 

XX საუკუნის კონფლიქტები და მსხვერპლები

მსოფლიო ისტორიის ფურცლები განუწყვეტელი და სისხლისმღრელი ომის ქრონიკებითაა შედგენილი, რომელიც განსხვავებული მიზეზებით, ტერიტორიული გამოვლინებებითა და მასშტაბებით გამოირჩევა. ანტიკური პერიოდიდან დღემდე იხვეწებოდა ომის წარმოების ტექნოლოგიები, რომელიც ამ არაჰუმანურ მოვლენას უფრო სასტიკს ხდიდა. გარკვეული ჯგუფების მზარდი ამბიციები გავლენის სფეროების გადანაწილებისათვის  შესაბამისად ადამიანური მსხვერპლის მზარდი რაოდენობით გამოიხატებოდა და ამ მხრივ XX საუკუნე ყველაზე სისხლიანი აღმოჩნდა. საუკუნის მანძილზე მომხდარ სამოქალაქო/ლოკალურ თუ ერთაშორის ომებს, რელიგიურ თუ ეთნიკურ უმცირესობათა მიმართ განხორციელებულ წმენდას/გენოციდს, რევოლუციებსა თუ რეპრესიებს მსოფლიო მაშტაბით შეეწირა დაახ. 160 მილიონი ადამიანის სოცოცხლე. ქვემოთ გთავაზობთ XX საუკუნის კონფლიქტების/ომების/გენოციდების ქრონოლოგიას მიახლოებითი მსხვერპლის (ზუსტი რიცხვების დადგენა პრაქტიკულად შეუძლებელია) თანხლებით. პოსტის მიზანია გეოგრაფიის ჩვენება და არა კონფლიქტების დეტალური აღწერა (ქვემოთ ჩამოთვლილ მონაცემებს არა აქვს სრულყოფილობის პრეტენზია, სავსებით შესაძლებელია, რომ გამოტოვებული აღმოჩნდეს რომელიმე თქვენთვის ცნობილი კონფლიქტიც).

• 1899-02 ბრიტანეთ-ბურების ომი (100,000)
• 1899-03 კოლუმბიის სამოქალაქო ომი (120,000)
• 1899-02 ფილიპინები-აშშ (20,000)
• 1903 ოსმალეთსა და მაკედონიის მეამბოხეთა შორის (20,000)
• 1904 გერმანია-ნამიბია (65 ათასი)
• 1904-05 იაპონია-რუსეთი (150 ათასი)
• 1910-20 მექსიკის რევოლუცია (250 ათასი)
• 1911 ჩინეთის რევოლუცია (2,4 მილიონი)
• 1911-12 იტალია-ოსმალეთი (20 ათასი)
• 1912-13 ბალკანეთის ომი (150 ათასი) 
• 1915 სომხების "ამოხოცვა/გენოციდი" ოსამლეთის იმპერიაში (ოფიც. 1.2 მილიონი, რეალურად ბევრად ნაკლები)
• 1915-20 ასირიელების "ამოხოცვა/გენოციდი" ოსმალეთის იმპერიაში (500 ათასი)
• 1916-23 პონტოელი ბერძნების (350 ათასი) და ანატოლიის ბერძნების (480 ათასი) "ამოხოცვა/გენოციდი" ოსმალეთის იმპერიის მიერ

ჩინეთის მოსახლეობა

   ჩინეთი მსოფლიოში პირველ ადგილზეა მოსახლეობის რაოდენობით, რომელიც 2011 წლისათვის 1,3 მილიარდ ადამიანს შეადგენს (უფრო ზუსტად 1,339,724,852 ადამიანი). დედამიწის მოსახლეობის რაოდენობამ 2011 წელს 7 მილიარდს გადააჭარბა და მარტივი გათვლით მსოფლიოში თითქმის ყოველი მე-6 მოსახლე ჩინელია.
   ჩინეთის მოსახლეობის ზრდა რამდენადმე შემცირდა 1979 წლიდან ამუშავებული "ერთი შვილის" პოლიტიკის შედეგად.
1950 წლისათვის ჩინელები შეადგენდნენ მხოლოდ 563 მილიონს. სწორედ ამ პერიოდიდან დაიწყო მოსახლეობის მკვეთრი ზრდა და უკვე 80-იან წლებში მიაღწია ამ რიცხვმა მილიარდს.
ჩინეთში მთლიანი ფერტილურობის მაჩვენებელი შეადგენს 1.7-ს, რაც ნიშნავს იმას, რომ თითოეული ქალი აჩენს საშუალოდ 1.7 ბავშვს, ხოლო უცვლელი მოსახლეობისათვის კი საჭიროა ფერტილურობის მაჩვენებელი შეადგენდენს 2.1-ს. მიუხედავად ამისა, ექსპერტები ჩინეთის მოსახლეობის ზრდას ვარაუდობენ რამოდენიმე ათწლეულის მანძილზე. ეს გამოწვეული იქნება ჩვილთა და ზოგადად სიკვდილიანობის დონის შემცირებით (ეროვნული ჯანდაცვის გაუმჯობესების ხარჯზე) და ასევე იმიგრაციული ნაკადების ზრდის გამო.
ჩინეთის მოსახლეობის ზრდა სავარაუდოდ გაგრძელდება 2030 წლამდე, ხოლო შემდეგ ნელ-ნელა დაიწყება შემცირება.
მოსახლეობის რაოდენობით მეორე ქვეყანა - ინდოეთი, ექსპერტთა აზრით, დაეწევა ჩინეთს უახლოეს ათწლეულებში და 2040 წლისათვის მისი მოსახლეობა იქნება 1,52 მილიარდი. ამ წელს ჩინეთის მოსახლეობა იქნება 1,45 მილიარდი და ინდოეთი გახდება მსოფლიოს ლიდერი ქვეყანა.